بیماری کتوز دامی چیست؟ چه راهکارهایی برای درمان بیماری کتوز گاو و گوسفندان وجود دارد؟ کتوز در گاو و گوسفندان هنگامی روی می‌دهد که اجسام کتونی مانند بتا هیدروکسی بوتیرات، استواستات و استن در ادرار، خون و شیر دام بیشتر از حد طبیعی شده باشد و علائم بالینی آن در دام ظاهر شود. مشکل اساسی در بیماری کتوز دامی، کمبود قند یا همان گلوکز در بافت بدن و خون دام است.
بیماری کتوز دامی مشکلات متعدد زیادی را برای دامداران به وجود می‌آورد. از این رو درمان بیماری کتوز دام دغدغه بسیاری از دامداران شده است. با ما همراه باشید؛ ما در این مقاله به معرفی کامل بیماری کتوز گاو و گوسفند و راهکارهای درمان آن می‌پردازیم.
کتوز دامی چیست؟
بیماری کتوز دامی معمولا در 6 هفته اول زایمان دام (گاو و گوسفند) رخ می‌دهد. علت ایجاد بیماری کتوز در افزایش تولید بیش از حد اجسام کتونی در خون دام و کاهش گلوکز خون دام است. این بیماری معمولا در 3 هفته اول بعد از زایمان بسیار مهم و حساس است. همچنین امکان رخ دادن بیماری کتوز در گاوهای تلیسه‌ای بیشتر از دیگر گاوها است.
بیماری کتوز در گاو
کتوز گاو یک بیماری متابولیک است که در گاوها رخ می‌دهد. این بیماری به دلیل کاهش سطح گلوکز خون و افزایش سطح بتا هیدروکسی بوتیرات (BHB) در خون ایجاد می‌شود. علل اصلی بروز کتوز گاو شامل تغذیه نامناسب، تنبلی روده، استرس، اختلالات متابولیک و عفونت‌های مزمن است.
راه های پیشگیری از بروز بیماری کتوز در گاو
پیشگیری از کتوز گاو شامل تغذیه مناسب با تعادل مناسب از پروتئین، کربوهیدرات و چربی، حفظ سطح انرژی خوب در دوره پس از زایمان، کنترل استرس و اختلالات متابولیک و انجام واکسیناسیون مناسب برای کنترل عفونت‌ها است.
علائم بیماری کتوز
بیماری کتوز همراه با علائم بالینی در دام است. برخی از علائم بیماری کتوز در گاو و گوسفندان متفاوت است. در ادامه به معرفی تمام علائم بیماری کتوز در گاو و گوسفندان می‌پردازیم.
علائم بیماری کتوز در گوسفندان
بیماری کتوز در گوسفندان به دلیل کاهش سطح قند خون و افزایش سطح کتون‌ها در بدن ایجاد می‌شود. برخی از علائم بیماری کتوز عبارتند از:
- کاهش شیردهی: گوسفندان مبتلا به کتوز کمتر شیر می‌دهند یا حتی تولید شیر خود را قطع می‌کنند.
- ضعف عمومی: گوسفندان مبتلا به کتوز اغلب ضعیف و لاغر هستند و نشاط و فعالیت کمتری نسبت به سایر گوسفندان دارند.
- تنبلی و خستگی: گوسفندان مبتلا به کتوز اغلب تنبل و خسته هستند و تمایل کمتری به حرکت و فعالیت دارند.
- آسیب به پاها: در برخی موارد، گوسفندان مبتلا به کتوز ممکن است آسیب دیده به پاها داشته باشند، از جمله تورم، التهاب و زخم‌ها.
- تغییرات رفتاری: گوسفندان مبتلا به کتوز ممکن است تغییرات رفتاری نشان دهند، از جمله اضطراب، تنفر و عدم تمایل به تعامل با سایر گوسفندان.
- تشنج و اختلال در تنفس: معمولا گوسفندان مبتلا به کتوز دچار اختلالات تنفسی و در موارد حاد‌تر تشنج می‌شوند.
علائم بیماری کتوز در گاو
علائم بالینی کتوز گاو شامل ضعف عمومی، کاهش اشتها، کاهش تولید شیر، کاهش وزن بدن، افزایش چربی دور کبد، خشکی پوست، تپش قلب سریع، نداشتن تعادل، خستگی مفرط، تنفس سریع و بوی نامطبوع دهان است. در صورت عدم درمان، ممکن است علائم شدیدتر شامل تشنج، کمبود کلسیم و اسیدوز متابولیک رخ دهد.
راه های تشخیص کتوز در دام
برای تشخیص کتوز گاو و گوسفند، معمولاً از طریق آزمایش خون بررسی سطح گلوکز، بتا هیدروکسی بوتیرات و کلسیم در خون صورت می‌گیرد. درمان کتوز گاو و گوسفند شامل تغذیه مناسب، تجویز داروهای متابولیک و مکمل‌های غذایی است.
به هر حال برای تشخیص دقیق بیماری کتوز در دام و تعیین درمان مناسب، مشاوره با دامپزشک حیوانات خود الزامی است.
بیماری کتوز در گوسفندان
کتوز یا تشنج چربی در گوسفندان یک بیماری متابولیک است که به دلیل اختلال در متابولیسم چربی‌ها رخ می‌دهد. این بیماری معمولاً در دوره‌های استرس، نقص تغذیه و یا دوره‌های پس از زایمان رخ می‌دهد.
علت اصلی بروز کتوز در گوسفندان، نقص انرژی قابل استفاده برای بدن است. در دوره‌های استرس، مانند حمل و نقل، تغییرات دمای محیط و تغییرات جیره غذایی، گوسفندان به دلیل استرس و افزایش نیاز به انرژی، قادر به تولید انرژی کافی برای تامین نیازهای بدن خود نیستند. این باعث افزایش متابولیسم چربی‌ها می‌شود و سطح کتون‌ها در خون افزایش می‌یابد.
در صورت بروز کتوز در گوسفندان، باید به محض تشخیص، تحت نظارت و مراقبت دامپزشک قرار گیرند. درمان شامل تزریق محلول‌های آبیاری و الکترولیتی، تزریق گلوکز و تغذیه خوراکی با جیره غذایی حاوی انرژی است. همچنین، باید علل اصلی بروز کتوز شناسایی و برطرف شوند تا جلوگیری از بازگشت بیماری باشد.
راه های پیشگیری از کتوز در گوسفندان
برای پیشگیری از بروز کتوز در گوسفندان، باید مراقبت‌های مناسب در دوره‌های استرس و نقص تغذیه انجام شود. این شامل تغذیه مناسب با جیره غذایی حاوی انرژی کافی، کنترل استرس‌ها، ارائه آب و خوراک به موقع و مدیریت مناسب بارداری و زایمان است.
انواع فرم بیماری کتوز در دام
بیماری کتوز به 2 فرم اصلی در دام رخ می‌دهد.
- فرم تغذیه‌ای
در فرم تغذیه‌ای، اشتهای دام در 2 الی 5 روز به صورت تدریجی کاهش می‌یابد. نحوه از دست رفتن اشتها در دام‌ها متفاوت است؛ ممکن است برخی از دام‌های مبتلا به کتوز تنها یونجه بخورند یا به خوردن سنگ و خاک روی آورند.
- فرم عصبی
فرم عصبی بیماری کتوز در دام‌ها به نسبت فرم تغذیه‌ای کمتر رایج است. دام‌های مبتلا به کتوز در فرم عصبی دچار سرگردانی بی‌هدف، کوری ظاهری، حرکات نامتعارف زبان، صدای بلند و …. می‌شوند. علائم این نوع بیماری ممکن است، 1 الی 2 ساعت طول کشد.
فرق بیماری کتوز در گاو و گوسفند
بیماری کتوز در گوسفند معمولا به صورت اپیدمی شایع می‌شود و در اواخر آبستنی گوسفند رخ می‌دهد. تنها فرم کتوز عصبی در گوسفندان رخ می‌دهد.
اما بیماری کتوز در گاو به صورت انفرادی و همان ابتدای زایش صورت می‌گیرد. کتوز در گاو به دو فرم عصبی و تغذیه‌ای شایع است. همچنین دام‌هایی که در فضای بسته نگهداری می‌شوند به دلیل عدم تحرک کافی و چاق شدن بیش از حد، بیشتر به بیماری کتوز مبتلا می‌شوند.
درمان بیماری کتوز در گوسفندان
برای درمان بیماری کتوز در گوسفندان، ابتدا باید علت اصلی بروز بیماری شناسایی و برطرف شود. سپس مراقبت‌های زیر را انجام دهید:
- تزریق محلول‌های آبیاری و الکترولیتی
با تزریق محلول‌های آبیاری و الکترولیتی، به گوسفندان کمک می‌کنید تا تعادل الکترولیت‌ها و آب در بدنشان برقرار شود.
- تزریق گلوکز
با تزریق گلوکز به گوسفندان، به آن‌ها انرژی لازم برای تامین نیازهای بدنشان می‌دهید.
- تغذیه خوراکی با جیره غذایی حاوی انرژی
با ارائه جیره غذایی حاوی انرژی کافی، به گوسفندان کمک می‌کنید تا نیازهای انرژی بدنشان تامین شود.
- مراقبت دامپزشک
گوسفندان باید تحت نظارت و مراقبت دامپزشک قرار گیرند تا وضعیتشان بهبود یابد. دامپزشک ممکن است تغییرات درمانی مناسب را برای هر گوسفند تعیین کند.
لازم به ذکر است که برای پیشگیری از بروز کتوز در گوسفندان، باید مراقبت‌های مناسب در دوره‌های استرس و نقص تغذیه انجام شود. همچنین، علائم کتوز را به طور مداوم نظارت کنید و در صورت بروز آن‌ها، به سرعت به دامپزشک مراجعه کنید.
درمان بیماری کتوز گاوی
اولین اقدام باید در طول دوره بارداری گاو صورت بگیرد؛ باید یک رژیم غذایی مناسب برای دوران بارداری گاو در نظر بگیرید تا در این دوران دچار افزایش وزن و سختی زایمان نشود. همچنین گاو در طول آبستن نباید بیش از حد لاغر یا چاق باشد.
تزریق گلوکز به مقدار مناسب برای درمان کتوز گاو مناسب است اما باید به صورت پی در پی انجام شود تا دوباره بیماری برنگردد.
باید به گاوهایی که سابقه بیماری کتوز دارند؛ 6 الی 8 هفته بعد از زایمان پروپیونات سدیم یا گلیکول پروپیلن داده شود.
همچنین جیره غذایی گاو باید کم‌ترین مقدار کتن و بیشترین مقدار گلوکز را داشته باشد.
از خوراندن مواد غذایی سیلویی نامرغوب به گاو که دارای اسید بوتیریک بالا است، خودداری کنید. همچنین استفاده از ویتامین‌ها در رژیم غذایی گاو فراموش نشود.
درمان کتوز با ویتامین
درمان کتوز با ویتامین به تنهایی کافی نیست و باید همراه با مراقبت‌های دیگر انجام شود. با این حال ویتامین B12 و ویتامین E می‌توانند در درمان کتوز موثر باشند. ویتامین B12 به تولید انرژی در سلول‌ها کمک می‌کند و ویتامین E به عنوان یک آنتی‌اکسیدان، در محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو نقش دارد.
به هر حال، قبل از استفاده از ویتامین‌ها برای درمان کتوز، بهتر است با دامپزشک خود مشورت کنید تا به شما راهنمایی کند که چگونه و چه مقدار ویتامین را به گوسفندان خود بدهید.
استفاده از بهترین و باکیفیت‌ترین خوراک دام ارزان پروماک علاوه بر تغذیه مناسب برای دام، مقرون به صرفه نیز است.
تب شیر در گاو
تب شیر یا مستندیت در گاوها نیز یک بیماری است که باعث تب و علائم عمومی مانند ضعف، کاهش اشتها و کاهش شیردهی در گاوها می‌شود. این بیماری ناشی از عفونت با باکتری بروسلا است و معمولاً از طریق مصرف غذا و آب آلوده به باکتری به گاوها منتقل می‌شود. برای تشخیص و درمان صحیح تب شیر در گاوها، نیاز به مشاوره و معاینه توسط دامپزشک است.
استونمی در گاو
استونمی یا اتیولوژی استونمی یک بیماری است که در گاوها رخ می‌دهد و باعث افزایش سطح استون در خون می‌شود. این بیماری معمولاً به دلیل کاهش مصرف غذا، اختلالات گوارشی، کمبود نیروی عضلانی و تغذیه نامناسب رخ می‌دهد. علائم استونمی شامل تنبلی، ضعف، کاهش شیردهی و دفع استون از طریق دهان و بینی می‌باشد. برای تشخیص و درمان صحیح استونمی در گاوها، نیاز به مشاوره و معاینه توسط دامپزشک است.
کبد چرب در گاو
کبد چرب در گاو یک بیماری است که به دلیل انباشت چربی در سلول‌های کبد رخ می‌دهد. این بیماری معمولاً به دلیل مصرف زیاد غذاهای با انرژی بالا، کمبود نیروی عضلانی، اختلالات متابولیکی و عوامل تغذیه‌ای نامناسب رخ می‌دهد. علائم کبد چرب در گاو شامل کاهش تولید شیر، ضعف، کاهش اشتها و تورم شکم می‌باشد. برای تشخیص و درمان صحیح کبد چرب در گاوها، نیاز به مشاوره و معاینه توسط دامپزشک است.
به طور کلی امکان ابتلا به بیماری کتوز در دام‌های پرتولید در 10 الی 20 روز بعد از زایمان بیشتر است. کتوز ممکن است دام را در هر سنی درگیر کند. همچنین ممکن است استفاده از یک رژیم غذایی برای تمامی دام‌ها باعث ابتلای تمام گله به بیماری کتوز شود. از مهم‌ترین راه‌های جلوگیری به ابتلای بیماری کتوز گاو و گوسفندان می‌توان به شیوه درست مدیریتی و تغذیه مناسب دام اشاره کرد. مجموعه خوراک دام پروماک با سابقه درخشانی که در زمینه تولید و فروش خوراک دام دارد، می تواند به خوبی شما را در این زمینه یاری کند.
ما در این مقاله به معرفی کامل بیماری کتوز گاو و گوسفندان، علائم و روش‌های درمان آن پرداخته‌ایم. از اینکه تا انتهای مقاله با ما همراه بودید، سپاسگزاریم.
