از کود مرغ برای گاوهای شیری و گوشتی می‌توان استفاده نمود و در ابتدا کود مرغ را با 4 درصد از کود خشک به کنسانتره غذای دام اضافه خواهند کرد. برای به صرفه بودن هزینه‌های خرید خوراک دام می‌توانید کم کم کود مرغ را 20 تا 30 درصد جایگزین پروتئین کنید. این کار از نظر اقتصادی برای شخص دامپرور بسیار مفید می‌باشد. عده‌ای معتقدند که کود مرغ برای دام‌ها زیان آور است ولی باید بگوییم که سالمونلاها که در کود مرغ وجود دارند نیز در شرایط خاص تولید کنسانتره دامی به صورت پلت حل می‌شوند و هیچ گونه خطری برای دام‌ها ایجاد نخواهد کرد. علاوه بر این دیگ‌هایی که در ساخت پلت هستند نیز با حرارت زیاد ریسک سالمونلاز را به طور کامل از بین می‌برد.
کود مرغی برای طیور
کود مرغ برای طیور برعکس دام‌ها مناسب نیست چرا که مقدار زیادی از خاکستر و افزایش میزان اسیداوریک در کود مرغ مشکلات گوارشی برای طیور ایجاد می‌کند و هیچ تاثیری در افزایش هضم غذا و جذب مواد مصرفی نخواهد داشت، در نتیجه نمی‌توانند گوشت و یا تخم مرغ تولید کنند. از این رو می‌گویند که در جیره مصرفی طیور استفاده از کود مرغی فعلا ممنوع می‌باشد.
کود مرغی برای دام
برای گوسفندان با توجه به وجود مقدار زیادی مس در کود مرغی بهتر است که قبل از قرار دادن کود مرغ در جیره غذایی آنها، ابتدا با متخصصین تغذیه مشورت کنید چرا که به دلیل وجود مس در کود مرغی ممکن است حساسیت و یا آلرژی در گوسفندان تشدید شود. از طرفی کود مرغ مقدار بسیار زیادی مواد مفید همچون پروتئین‌ها، اسید آمینه‌های اصلی مانند؛ لیزین، متیونین و سیستین را در خود داشته که در رشد و افزایش وزن گوساله‌های گوشتی نقش موثری دارد. خوراک دام نقش خیلی مهمی در سلامت دام دارد، بنابراین توصیه می‌شود قبل از مصرف برای طیور ابتدا با متخصص تغذیه مشورت کنید.
انواع کود مرغی
- کود بستر جوجه های گوشتی
این کود میزان پروتئین بسیار بالایی دارد و تقریبا 18 الی 30 درصد آن اسید اوریک، 12 الی17 درصد آمونیاک و 2 الی 4 درصد کراتین در آن وجود دارد و نسبت به دیگر کودهای مرغی انرژی بیشتری دارد.
- کود نیمچه‌های تخمدار یا مادر
ارزش غذایی کود مادر که حاوی فضولات و بستر می‌باشد، اندکی کمتر از کود جوجه‌های گوشتی است به این دلیل که در پرورش نیمچه‌ها مقدار بیشتری مواد بستر مورد نیاز می‌باشد.
- فضولات یا کود موجود در قفس
کودی که در قفس طیور نگهداری می‌شود بدون بستر و کاملا خالص است به همین دلیل ارزش غذایی بالایی دارد و جهت تغذیه دام‌ها استفاده می‌شود. این کود مرغی را در دستگاه‌های مخصوص با حرارت خشک و پاستوریزه می‌کنند.
با توجه به نیاز بازار از گوشت و شیر و محصولات دامی، کشاورزان و مرغداران به دنبال روش‌های مقرون به صرفه برای تامین تغذیه برای دام‌های خود می‌باشند. یکی از موارد تامین تغذیه استفاده و خرید کود مرغ می‌باشد که با توجه به بایدها و نبایدهای این ماده غذایی ممکن است عوارض جبران ناپذیری برای دام و در مواقعی انسان‌ها داشته باشند، لذا می‌بایست حتما در استفاده و میزان مصرف کود مرغی حساسیت بیشتری به خرج دهید و طبق مشورت پزشک تغذیه میزان آن را برای دام و طیور در نظر بگیرید. در ادامه با مضرات کود مرغی بیشتر آشنا شوید.
مضرات استفاده از کود مرغی برای دام
- استفاده نادرست از کود مرغی در جیره دام ممکن است با دام را به بیماری‌هایی آلوده سازد. این بیماری‌ها به هنگام کشتار دام‌ها در اجزای مختلف دام پخش شده و کیفیت محصولات دامی دریافتی را کاهش می‌دهد.
- در صورتی که کود مرغی را بلافاصله بعد از خرید در جیره غذایی دام‌ها استفاده کنید به دلیل وجود عناصر سنگینی همچون سرب، جیوه و یا آرسنیک می‌تواند باعث مسمومیت و در نتیجه منجر به مرگ دام‌ها شود و سلامت آنها را به خطر بیندازد.
- علاوه بر موارد گفته شده استفاده نادرست از کودمرغی می‌تواند عملکرد تولیدی دام‌ها را نیز مختل سازد. به طور مثال؛ عدم تعادل تغذیه و آلوده شدن به میکروب و باکتری‌ها که از کود مرغی ایجاد می‌شوند رشد و تکامل دام‌ها را با مشکل مواجه کرده و شیر، گوشت و محصولات دیگر را کاهش می‌دهد.
برای جلوگیری از مضرات کود مرغی می‌توان این موارد را رعایت نمود که:
- از کود مرغی برای تغذیه دام‌ها به میزان معقول استفاده کنند.
- کود مرغی در زمان‌هایی استفاده شود که تاثیر زیادی بر رشد و تکامل دام‌ها داشته باشد.
- قبل از مصرف کود مرغی ابتدا عناصر سمی و بیماری‌زایی را آزمایش کنند.
با توجه به اینکه کود مرغی سرشار از مواد مغذی می‌باشد ولی استفاده نادرست از میزان مصرف آن می‌تواند مضراتی داشته باشد که منجر به تلفات دامی و اقتصادی برای دامداران داشت باشد. برای پیشگیری از این وضعیت، باید مراقبت‌های لازم را انجام دهید و به تناسب کود مرغی و روش استفاده از آن و همچنین آزمایش و بررسی‌های لازم توجه داشته باشید.
استفاده از خوراک دام ارزان پروماک، نوعی کود مرغی فرآوری شده و مفید برای دام‌ها است که یک گزینه عالی و اقتصادی برای دامداران به حساب می‌آید.
نتیجه گیری
برای حفظ سلامت و عملکرد درست دام‌ها لازم است که دامداران و کشاورزان با آگاهی و اطلاعات بیشتر کود مرغی را در جیره غذایی دام‌ها قرار دهند و مراقبت‌های لازم را برای جلوگیری از هر گونه مشکل و بیماری انجام دهند. مشاوره گرفتن از یک متخصص تغذیه می‌تواند ازمضرات احتمالی کود مرغی جلوگیری کند و به عملکرد درست و بهینه کردن دام‌ها کمک کند.
