با افزایش دما در فصل تابستان، گوسفندان در معرض خطراتی مانند گرمازدگی، کم‌آبی و استرس حرارتی قرار می‌گیرند. رعایت نکات علمی در نگهداری از این دام‌ها می‌تواند سلامت، رشد و تولیدمثل آنها را به طور مؤثری حفظ کند. در این مقاله، به بررسی اصولی‌ترین روش‌های نگهداری از گوسفند در گرمای تابستان اعم از آب، خوراک دام، محل نگهداری و … می‌پردازیم.
اهمیت مراقبت از گوسفندان در فصل گرما
گرمای شدید می‌تواند بر سلامت عمومی گوسفندان تاثیر منفی بگذارد. کاهش اشتها، افت تولید شیر و حتی مرگ‌ومیر ناشی از گرمازدگی از جمله مشکلاتی است که دامداران با آن روبرو می‌شوند. بنابراین، آشنایی با روش‌های مراقبت از گوسفند در تابستان اهمیت بالایی دارد.
چالش‌های نگهداری گوسفند در تابستان و راکارهای مقابله با آنها
گوسفندان به دلیل پوشش پشمی و حساسیت به گرما، بیشتر از سایر دام‌ها در معرض مشکلات ناشی از دمای بالا قرار دارند. شناخت این چالش‌ها و استفاده از راهکارهای مناسب می‌تواند به حفظ سلامت گله و افزایش بهره‌وری کمک کند.
- گرمازدگی و استرس حرارتی
دمای بالا باعث بروز گرمازدگی، افزایش نرخ تنفس، بی‌حالی و حتی مرگ در گوسفندان میشود.
- کم‌آبی بدن و اختلالات الکترولیتی
در تابستان گوسفندان آب بیشتری از دست می‌دهند. کمبود آب یا تعادل نامناسب الکترولیت‌ها می‌تواند باعث کاهش وزن، افت اشتها و مشکلات متابولیکی شود.
بهترین راهکار مقابله با کم آبی در دام:
تأمین آب به میزان کافی (۶ تا ۱۰ لیتر در روز برای هر رأس)، افزودن مکمل‌های الکترولیتی به آب یا خوراک در روزهای بسیار گرم و بررسی روزانه سیستم آب‌رسانی و اطمینان از عملکرد صحیح آن.
- افت کیفیت علوفه و تغذیه نامناسب
در تابستان به‌دلیل افزایش سن گیاهان، کاهش رطوبت خاک و گرمای شدید، علوفه‌ها سفت‌تر، فیبردارتر و کم‌ارزش‌تر می‌شوند؛ به همین دلیل کیفیت تغذیه‌ای آنها نسبت به فصل بهار افت می‌کند. کیفیت علوفه‌های طبیعی در تابستان کاهش می‌یابد که می‌تواند باعث سوءتغذیه و کاهش تولید دام شود. به همین لیل استفاده از خوراک دام باکیفیت که دارای پروتئین زیاد و مواد معدنی و مغذی زیادی باشد که بتواند نیازهای دام را تامین کند، توصیه میشود. خوراک دام ارزان پروماک یک گزینه عالی و اقتصادی است که پیشنهاد میشود در جیره غذایی دام خود به کار ببرید.
بهترین راهکار مقابله:
استفاده از علوفه‌های ذخیره شده‌ی با کیفیت یا علوفه‌های تازه‌ی تابستانی، تنظیم جیره غذایی با پروتئین و انرژی کافی و افزودن مکمل‌های معدنی و مکمل پروتئینی دام برای جبران کمبود مواد مغذی.
- شیوع بیماری‌های انگلی و عفونی
شرایط گرم و مرطوب، محیط مناسبی برای رشد انگل‌های خارجی (مانند کنه‌ها و شپش‌ها) و بیماری‌های عفونی (مثل تب برفکی) فراهم می‌کند.
بهترین راهکار مقابله با شیوع بیماری در دام
انجام ضدعفونی مرتب محل نگهداری دام، برنامه‌ریزی برای واکسیناسیون و درمان ضدانگلی منظم،کنترل جمعیت مگس‌ها و حشرات مزاحم با استفاده از تله‌ها یا اسپری‌های مجاز از راه های مقابله با شیوع بیماری در دام در فصل گرما است.
- کاهش تولید مثل و زایمان‌های ناموفق
استرس گرمایی می‌تواند نرخ باروری را کاهش دهد و زایمان‌های سخت یا ناقص ایجاد کند.
بهترین راهکار برای مقابله با کاهش تولید مثل
انتخاب زمان جفت‌گیری برای فصول خنک‌تر سال و فراهم کردن شرایط مطلوب برای دام‌های آبستن، مانند محل‌های خنک و تغذیه ویژه.
نگهداری از گوسفندان در فصل گرما با چند نکته حیاتی
چگونه در روزهای داغ تابستان از دام خود نگهداری کنیم؟ با ما همراه شوید.
1. تأمین آب تمیز و خنک
گوسفندان در هوای گرم نیاز بیشتری به آب دارند. باید اطمینان حاصل کنید که همیشه آب تازه، تمیز و خنک در اختیار دام‌ها قرار دارد. مصرف آب گوسفندان در تابستان می‌تواند تا دو برابر فصل‌های خنک‌تر افزایش یابد.
2. ایجاد سایه مناسب (سایه‌بان)
استفاده از سایه‌بان‌های طبیعی مانند درختان یا ساخت پناهگاه‌های مصنوعی که با انواع چادرها و بنرها درست شده اند و یا سوله‌های نیمه باز برای جلوگیری از گرمازدگی ضروری است. باید برای هر ۱۰ رأس گوسفند حداقل ۱۵ متر مربع فضای سایه در نظر بگیرید.
3. تنظیم برنامه چرا رفتن دام
در ساعات خنک‌تر روز، مانند صبح زود یا عصر، گوسفندان را به چرا ببرید. از چرا در ساعات میانی روز (۱۲ تا ۴ بعدازظهر) که بیشترین شدت گرما را دارد، خودداری کنید.
4. توجه به تغذیه مناسب
در تابستان بهتر است از جیره‌هایی با فیبر کمتر و انرژی بالاتر استفاده شود. همچنین، افزودن مواد معدنی (خصوصاً نمک و الکترولیت‌ها) به جیره غذایی می‌تواند به حفظ تعادل الکترولیتی بدن گوسفند کمک کند. همچنین میتوانید با استفاده از کنسانتره ارزان قیمت پروماک در جیره غذایی دام به تامین نیازهای بدن دام بپردازید.
5. کنترل انگل‌ها و بیماری‌ها
شرایط گرم و مرطوب محیط مناسبی برای رشد انگل‌ها و بیماری‌هاست. برنامه‌های منظم ضدانگلی و واکسیناسیون در فصل تابستان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
جلوگیری از گرمازدگی گوسفندان
علائم گرمازدگی در گوسفند شامل تند شدن تنفس، بی‌حالی، افتادن و گاهی مرگ ناگهانی است. برای پیشگیری از گرمازدگی در دام باید راه های زیر را پیش ببرید:
- به اندازه کافی آب در دسترس دام باشد.
- سایه کافی فراهم شود.
- از حمل‌ونقل گوسفندان در ساعات گرم روز پرهیز شود.
بهترین روش‌های خنک نگه داشتن گوسفند در فصل گرما
محافظت از گوسفندان در برابر گرمای شدید دغدغه خیلی از دامداران در روزهای داغ است. دمای بالا می‌تواند باعث کاهش اشتها، افت وزن، کاهش تولید شیر و حتی گرمازدگی در گوسفندان شود. بنابراین، آشنایی با بهترین روش‌های خنک نگه داشتن گوسفند در فصل گرما اهمیت ویژه‌ای دارد.
- تأمین آب کافی و خنک
آب عنصر حیاتی برای خنک نگه داشتن گوسفندان است. در فصل گرما مصرف آب توسط دام‌ها به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
- همیشه آب تازه و خنک در دسترس گوسفندان قرار دهید.
- بهتر است آب در سایه نگهداری شود تا دمایش بالا نرود.
- روزانه ظروف آب را تمیز کنید تا از رشد باکتری‌ها جلوگیری شود.
- ایجاد سایه و پناهگاه مناسب
- کاهش زمان چرا در ساعات گرم
- اصلاح پوشش بدن (چیدن پشم)
- چیدن پشم گوسفندان قبل از شروع تابستان یکی از مؤثرترین روش‌های کاهش استرس گرمایی است.
- پشم تراشیده شده به بدن گوسفند کمک می‌کند تا گرمای اضافی را بهتر دفع کند.
- بهتر است عملیات چیدن پشم را در هوای معتدل انجام دهید تا گوسفندان دچار شوک دمایی نشوند.
- بهبود جیره غذایی
تغذیه مناسب به حفظ انرژی و سلامت دام کمک می‌کند:
- مصرف خوراک‌های سنگین و پر فیبر را کاهش دهید.
- جیره‌های تابستانی باید حاوی مواد معدنی ضروری مثل نمک، پتاسیم و فسفر باشد.
- اضافه کردن مکمل‌های الکترولیتی به آب یا خوراک می‌تواند از بروز اختلالات الکترولیتی جلوگیری کند.
- برنامه‌های بهداشتی و کنترل بیماری‌ها
- شرایط گرم و مرطوب تابستان می‌تواند خطر بروز بیماری‌ها و آلودگی‌های انگلی را افزایش دهد.
- برنامه واکسیناسیون و ضدانگلی را به صورت منظم اجرا کنید.
- سلامت عمومی گوسفندان را تحت نظر داشته باشید و در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی فوراً اقدام کنید.
- جلوگیری از ازدحام گله
تراکم بیش از حد گوسفندان در یک فضای محدود، میزان گرمای بدن را بالا می‌برد. باید فضای کافی برای حرکت دام و تهویه وجود داشته باشد.
- ایجاد تهویه مناسب در پناهگاه‌ها
پناهگاه‌ها باید جریان هوای کافی داشته باشند تا گرما داخل محیط حبس نشود. باز گذاشتن درب‌ها و ایجاد پنجره‌های تهویه ضروری است
سوالات متداول
گوسفند چقدر آب در روز نیاز دارد؟
در روزهای گرم، هر گوسفند می‌تواند بین ۶ تا ۱۰ لیتر آب بنوشد، بسته به وزن بدن و میزان فعالیت.
آیا باید در تابستان پشم گوسفند را چید؟
بله. چیدن پشم قبل از شروع گرمای شدید به خنک شدن بدن گوسفند کمک می‌کند و خطر گرمازدگی را کاهش می‌دهد.
بهترین خوراک برای گوسفندان در فصل تابستان چیست؟
استفاده از علوفه‌های تازه و افزودن مکمل‌های معدنی (به ویژه نمک و فسفر) و خوراک دام ارزان که از کود مرغی فرآوری شده تهیه شده است، توصیه میشود. کود مرغی چیست؟ تنها با یک کلیک با کود مرغی آشنا میشوید.
نتیجه‌گیری
رعایت اصول نگهداری از گوسفندان در فصل گرما نه تنها از بروز بیماری‌ها و مرگ‌ومیر دام جلوگیری می‌کند، بلکه باعث بهبود عملکرد دام و افزایش بهره‌وری گله میشود. با تأمین آب کافی، ایجاد سایه، تغذیه مناسب و مراقبت‌های بهداشتی منظم میتوانید تابستانی ایمن و سالم برای گوسفندان خود رقم بزنید.
