علت زخم دهان گوسفند + [پیشگیری+کنترل و درمان]

زخم دهان گوسفند یکی از بیماری‌های رایج و دردسرساز در دامداری‌هاست که اگر به موقع شناسایی و درمان نشود، می‌تواند موجب کاهش اشتها، کاهش وزن، افت کیفیت گوشت و حتی انتقال بیماری به سایر دام‌ها شود. این مشکل، به‌ویژه در فصل‌های گرم سال، بیشتر دیده می‌شود. اما علت زخم دهان گوسفند چیست؟ چه راه‌هایی برای پیشگیری و درمان آن وجود دارد؟ در این مقاله جامع، به بررسی دقیق همه‌ی جنبه‌های این بیماری و ارائه بهترین خوراک دام برای جلوگیری از به وجود آمدن زخم دهان گوسفند خواهیم پرداخت.

علت زخم دهان گوسفند

علت‌های مختلفی می‌توانند باعث ایجاد زخم در دهان گوسفندان شوند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

بیماری زبان آبی (Bluetongue)

یک بیماری ویروسی که از طریق نیش حشرات منتقل می‌شود و موجب تب، تورم زبان، زخم دهان و لاغری شدید می‌گردد.

بیماری آبله گوسفندی (Sheep Pox)

اگر زخم‌های دهان با ضایعات پوستی دیگر همراه باشد، احتمال ابتلای دام به آبله وجود دارد.

بیماری دهان و پا (Foot and Mouth Disease)

بیماری ویروسی بسیار مسری که علاوه بر دهان، سم دام را نیز درگیر می‌کند.

آفت دهانی ناشی از سوء تغذیه یا کمبود ویتامین‌ها

کمبود ویتامین A، C و مواد معدنی مثل روی (Zinc) می‌تواند منجر به زخم‌های دهانی شود.

زخم‌های مکانیکی (ضربه به دلیل تغذیه نامناسب)

وجود علوفه خشک، تیز یا خوراک بی‌کیفیت ممکن است به بافت دهان آسیب وارد کند.

آشنایی با انگلهای شایع تابستانی در دام یکی از روش های پیشگیری از ابتلا دام به آنها است.

علائم زخم دهان در گوسفندان

• بی‌اشتهائی یا کاهش تغذیه
• ترشح بزاق زیاد
• بو گرفتن دهان
• تورم لب‌ها و زبان
• خونریزی یا زخم واضح در داخل دهان
• افت وزن و کاهش شیر در میش‌ها

راه‌های پیشگیری از زخم دهان گوسفند

برای جلوگیری از بروز این بیماری، رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ای ضروری است:

• واکسیناسیون منظم برای بیماری‌های ویروسی مانند آبله و زبان آبی

یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز زخم در دهان گوسفندان، بیماری‌های ویروسی مثل زبان آبی و آبله است. این بیماری‌ها بسیار مسری هستند و در صورت شیوع، درمان آن‌ها زمان‌بر و پرهزینه خواهد بود.
واکسیناسیون منظم و در زمان مناسب، به‌ویژه در آغاز فصل گرم یا زمانی که احتمال شیوع بالاست، می‌تواند گله را در برابر این ویروس‌ها ایمن کند.
🔹 نکته: همیشه از تقویم واکسیناسیون دامپزشک پیروی کنید و دام‌های تازه‌وارد را قبل از ورود به گله، واکسینه کنید.

• کنترل حشرات ناقل با استفاده از سمپاشی در محیط دامداری

بسیاری از بیماری‌های دامی توسط حشرات خون‌خوار مانند پشه‌ها و مگس‌ها منتقل می‌شوند. ویروس زبان آبی (Bluetongue)، برای مثال، توسط پشه کولیکوئیدس منتقل می‌شود.
برای کاهش جمعیت این حشرات و کاهش ریسک بیماری: میتوانید به‌طور منظم محیط دامداری، محل نگهداری کود و آبخوری‌ها را سم‌پاشی کنید. از توری یا پوشش‌های محافظ در جایگاه دام استفاده کنید. آب‌های راکد اطراف را حذف یا مدیریت کنید تا محل زادآوری پشه‌ها نباشد.

• تهویه مناسب جایگاه دام

طوبت بالا و گرمای زیاد شرایط را برای رشد عوامل بیماری‌زا و تکثیر حشرات فراهم می‌کند.
تهویه‌ی مناسب باعث: خشک ماندن بستر دام، کاهش رطوبت و دمای داخلی، کاهش استرس گرمایی دام و جلوگیری از رشد باکتری و قارچ می‌شود.

🔹 توصیه: در جایگاه‌های بسته، از سیستم تهویه طبیعی یا مکانیکی مثل فن‌ها استفاده شود. در تابستان‌ها، سایه‌بان‌ها و کولرهای آبی (در مناطق گرم) کمک‌کننده هستند.

• جلوگیری از تماس با دام‌های بیمار یا تازه وارد

دام‌های تازه وارد، حتی اگر علائم ظاهری نداشته باشند، ممکن است ناقل بیماری باشند.
قبل از ورود دام جدید به گله باید آن را حداقل ۲ هفته قرنطینه کنید، علائم بالینی بررسی شود و در صورت لزوم، آزمایش‌های تشخیصی انجام شود.
همچنین اگر دام بیمار در گله دارید، بلافاصله آن را جدا کرده و محل نگهداری و وسایل مشترک را ضدعفونی کنید تا از انتقال جلوگیری شود.

• استفاده از خوراک با کیفیت و متعادل

یکی از علل مهم زخم دهان، کمبود مواد مغذی به‌ویژه ویتامین A، C، E و عناصر معدنی مانند روی (Zinc) است. خوراک بی‌کیفیت یا نامتعادل ممکن است باعث تضعیف سیستم ایمنی دام شده و احتمال زخم، آفت و سایر بیماری‌های دهانی را افزایش دهد. استفاده از خوراک‌های غنی‌شده مانند خوراک دام ارزان پروماک و یا استفاده از مکمل پروتئینی دام به حفظ سلامت دهان و تقویت مقاومت دام کمک می‌کند.

🔹 ویژگی خوراک متعادل:

شامل علوفه باکیفیت، غلات، پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی

عاری از کپک‌زدگی، رطوبت بیش‌ازحد یا اجسام خارجی تیز و آسیب‌زا

خوراک دام پروماک؛ مکمل تغذیه‌ای موثر در پیشگیری از بروز زخم دهانی گوسفند

یکی از مؤثرترین روش‌ها برای تقویت سیستم ایمنی دام و کاهش ریسک ابتلا به زخم‌های دهانی، استفاده از مکمل‌های تخصصی مثل خوراک دام ارزان پروماک و کنسانتره ارزان قیمت است.

✅ مزایای خوراک پروماک برای گوسفند:

• حاوی ویتامین‌های A، C، E و مواد معدنی ضروری مانند روی
• تقویت‌کننده سیستم ایمنی در برابر بیماری‌های ویروسی
• افزایش اشتها و بهبود رشد دام
• کاهش احتمال بروز آفت‌های دهانی ناشی از کمبود تغذیه‌ای

روش‌های درمان زخم دهان در گوسفند

درمان بسته به نوع بیماری متفاوت است. مهم‌ترین اقدامات درمانی شامل:

• آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت ثانویه
• ضدویروس‌ها در صورت تشخیص بیماری ویروسی
• استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی (مثل پرمنگنات پتاسیم رقیق)

درمان حمایتی برای زخم دهانی گوسفندان

• استفاده از خوراک نرم و مغذی
• آب تمیز و خنک
• مکمل‌های ویتامینه مثل پروماک برای تسریع روند بهبودی
• ایزوله‌کردن دام بیمار برای جلوگیری از انتقال به سایر دام‌ها

نتیجه‌گیری

زخم دهان گوسفند، اگرچه بیماری‌ای شایع است، اما با مدیریت صحیح، تغذیه متعادل و پیشگیری می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. خوراک‌های مکمل مانند پروماک، نقش مهمی در تقویت ایمنی و حفظ سلامت دام دارند. اگر به دنبال افزایش سلامت دام‌ها و کاهش هزینه‌های درمان هستید، استفاده از خوراک دام پروماک را در برنامه تغذیه‌ای گوسفندان خود قرار دهید.