تغذیه دام در فصول سرد از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که سرمای هوا نیاز دام به انرژی، پروتئین و مواد مغذی را افزایش می‌دهد. عدم توجه به این نیازها می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری، بروز بیماری‌ها و افزایش هزینه‌های دامداری شود. در این مقاله به طور علمی و کاربردی اهمیت تغذیه دام در زمستان و استفاده از خوراک دام باکیفیت و مناسب برای تامین نیازهای ضروری دام را بررسی خواهیم کرد.
چرا تغذیه دام در فصل سرما اهمیت دارد؟
جیره غذایی دام در فصل سرما باید طوری باشد که نیازهای بدن دام را تامین کند و باعث عدم رشد و کاهش محصولات دامی نشود. در ادامه به اهمیت خوراک دام در زمستان میپردازیم.
افزایش نیاز انرژی در دمای پایین
در هوای سرد، دام‌ها برای حفظ دمای بدن خود به انرژی بیشتری نیاز دارند. افزایش متابولیسم پایه به معنای افزایش مصرف خوراک و نیاز به جیره‌های پرانرژی است. اگر این نیاز تأمین نشود، دام دچار کاهش وزن، افت تولید شیر یا گوشت و حتی بیماری میشود. بنابراین پیشنهاد میشود از خوراک دام ارزان پروماک که علاوه بر اقتصادی بودن مواد مغذی و معدنی زیادی دارد و باعث رشد و پروار شدن دام میشود، استفاده کنید. در سرما، دام برای حفظ دمای طبیعی بدن انرژی بیشتری مصرف می‌کند. در نتیجه جیره غذایی باید:
- حاوی انرژی بالاتری باشد.
- از منابعی با هضم سریع‌تر مانند دانه‌های غلات استفاده شود.
- متناسب با نوع دام و میزان فعالیت فیزیکی تنظیم شود.
نقش سیستم ایمنی در فصول سرد
سرما می‌تواند سیستم ایمنی دام را تضعیف کند. جیره‌های غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی به تقویت سیستم دفاعی بدن کمک می‌کنند و از بروز بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند.
چه مواد مغذی برای دام‌ها در فصل زمستان ضروری است؟
- پروتئین
برای رشد عضلات و تولید گرما لازم است. نیاز دام‌های جوان و آبستن به پروتئین بیشتر است. استفاده از مکمل پروتئینی دام باعث تامین مقدار پروتئین بدن دام در فصل سرما میشود.
- انرژی
کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها منابع اصلی تأمین انرژی هستند. استفاده از خوراک‌های باکیفیت انرژی‌زا مانند جو، ذرت، خوراک دام، کنسانتره ارزان قیمت و … توصیه میشود.
- ویتامین‌ها و مواد معدنی
- ویتامین A: حفظ سلامت چشم و پوست
- ویتامین D: جذب بهتر کلسیم و فسفر برای استحکام استخوان‌ها
- ویتامین E و سلنیوم: تقویت سیستم ایمنی و مقابله با استرس اکسیداتیو
- فیبر
مصرف فیبر بالا باعث افزایش تخمیر شکمبه‌ای و تولید گرمای داخلی میشود. علوفه با کیفیت باید بخش عمده جیره غذایی دام را تشکیل دهد.
نکته مهم: با انتخاب خوراک دام ارزان پروماک که شامل انواع ویتامین های نام برده شده، مواد معدنی ضروری برای بدن دام، انرژی و پروتئین بالا است، میتوانید نیازهای تغذیه ای دام را برطرف کنید.
مدیریت تغذیه دام در زمستان
در شرایط یخبندان، دسترسی دام‌ها به منابع غذایی می‌تواند محدود شود. بنابراین، اطمینان از وجود منابع کافی علوفه، کنسانتره و آب آشامیدنی گرم و بهداشتی اهمیت بالایی دارد. یخ‌زدگی منابع آب می‌تواند باعث کاهش مصرف آب و در نتیجه کاهش مصرف خوراک شود.
۱. افزایش دفعات تغذیه
افزایش وعده‌های غذایی باعث تثبیت سطح قند خون و تامین انرژی یکنواخت میشود.
۲. اطمینان از دسترسی به آب سالم و گرم
آب یخ‌زده یا بسیار سرد می‌تواند مصرف خوراک را کاهش دهد و مشکلات گوارشی ایجاد کند.
۳. تنظیم جیره بر اساس سن و وضعیت تولیدی
دام‌های آبستن، شیرده یا پرواری نیازهای تغذیه‌ای متفاوتی دارند. جیره باید بر اساس مرحله تولید تنظیم شود.
۴. استفاده از مکمل‌های غذایی
مکمل‌های معدنی و ویتامینه نقش مهمی در بهبود بهره‌وری دام در زمستان دارند. پیشنهاد میشود از انواع مکمل ها در زمستان برای دام استفاده کنید.
پیامدهای سوء کمبود تغذیه در زمستان
سو تغذیه در زمستان باعث ایجاد مشکلات فراوان در دام میشود. در ادامه به توضیح هر مشکل میپردازیم.
- افت تولید شیر و گوشت
کمبود انرژی و مواد مغذی می‌تواند مستقیماً منجر به کاهش تولید شیر و کیفیت گوشت شود.
افزایش بیماری‌های تنفسی و گوارشی
ضعف سیستم ایمنی در اثر تغذیه نامناسب، خطر ابتلا به بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.
- کاهش نرخ باروری
تغذیه ناکافی می‌تواند بر چرخه تولیدمثلی دام تاثیر منفی بگذارد و زایمان‌های ناموفق ایجاد کند.
راهکارهای بهینه برای تغذیه دام در فصل سرما
برای جلوگیری از مشکلات ذکر شده، رعایت این نکات توصیه میشود:
- تنظیم جیره‌های غذایی بر اساس شرایط آب و هوایی
- استفاده از مکمل‌های غذایی مناسب
- ارائه علوفه با کیفیت بالا
- محافظت از منابع آب در برابر یخ‌زدگی
- نظارت مستمر بر وضعیت بدنی دام‌ها
نتیجه گیری
تغذیه دام در فصول سرد یک عامل کلیدی در حفظ سلامت و بهره‌وری دام است. با برنامه‌ریزی صحیح تغذیه‌ای، استفاده از خوراک‌های با انرژی و پروتئین بالا و مدیریت مناسب منابع آب و علوفه، می‌توان از بروز بیماری‌ها و افت تولید جلوگیری کرد. توجه به جزئیات کوچک در تغذیه، سرمایه‌گذاری بزرگی برای موفقیت بلندمدت دامداری‌هاست.
