با شروع فصل گرما، نگهداری و تغذیه صحیح گوسفندان اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. افزایش دما می‌تواند باعث کاهش اشتها، افت وزن، استرس گرمایی و کاهش تولیدمثل در گوسفندان شود. به همین دلیل تنظیم یک برنامه جیره غذایی مناسب برای فصل گرما، نقش حیاتی در حفظ سلامت و بهره‌وری دام‌ها دارد.
در این مقاله، به صورت علمی و کاربردی بهترین اصول تنظیم جیره غذایی گوسفندان در تابستان و اهمیت خوراک دام در فصل گرما را بررسی می‌کنیم.
چرا تنظیم جیره غذایی در فصل گرما اهمیت دارد؟
در فصل‌های گرم سال، گوسفندان به دلایل زیر به جیره غذایی متفاوتی نیاز دارند:
- کاهش مصرف خوراک: گرما اشتهای دام را کم می‌کند.
- افزایش نیاز به آب: برای جبران تعریق و تنفس سریع.
- استرس گرمایی: می‌تواند سیستم ایمنی دام را تضعیف کند.
- کاهش تولید شیر یا گوشت: ناشی از سوختن انرژی برای خنک شدن بدن.
ویژگی‌های جیره مناسب برای گوسفندان در فصل گرما
یک جیره تابستانه خوب باید خصوصیات زیر را داشته باشد:
۱. انرژی بالا با حجم کم
در هوای گرم، گوسفندان نمی‌توانند خوراک زیادی مصرف کنند. پس باید جیره‌ای طراحی شود که در حجم کم، انرژی کافی تأمین کند و مغذی باشد.
استفاده از خوراک دام ارزان پروماک و دانه‌های روغنی مثل سویا یا تخم کتان توصیه می‌شود.
۲. پروتئین باکیفیت
پروتئین قابل هضم و باکیفیت، به بهبود رشد، شیردهی و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.
منابع خوب پروتئین عبارتند از کنجاله سویا، یونجه با کیفیت، شبدر و خوراک دام ارزان پروماک. همچنین میتوانید از مکمل پروتئینی دام باکیفیت در جیره غذایی دام نیز استفاده کنید.
۳. تأمین کافی مواد معدنی و ویتامین‌ها
تعریق زیاد باعث از دست رفتن املاح بدن دام می‌شود. استفاده از مکمل‌های معدنی حاوی سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم ضروری است. همچنین میتوانید در جیره غذایی دام خود از خوراک دام ارزان استفاده کنید، چرا که خوراک دام پروماک شامل انواع موادمعدنی، ویتامین ها و مواد مغذی مورد نیاز بدن دام است.
۴. آب سالم و خنک
مصرف آب کافی، مهم‌ترین فاکتور در جلوگیری از استرس گرمایی است. بهتر است آب در طول روز خنک باشد (زیر ۲۵ درجه سانتی‌گراد).
بهترین مواد خوراکی برای جیره گوسفندان در تابستان
در این فصل، استفاده از خوراک‌هایی که انرژی بالایی دارند و سریع هضم می‌شوند، اهمیت دارد:
- یونجه خشک باکیفیت
- شبدر خشک یا تازه
- ذرت خرد شده (سیلوی ذرت)
- کنجاله سویا
- جو آسیاب شده
- چغندر قند یا تفاله چغندر
- دانه‌های روغنی (مثل تخم کتان)
استفاده از خوراک دام پروماک علاوه بر مغذی بودن و داشتن خواص بالا برای دام، یک گزینه مقرون به صرفه است. چرا که خوراک دام پروماک از نهاده دامی تهیه شده است و امروزه استفاده از آن در صنعت دامپروری رواج پیدا کرده است.
مواردی که باید در مدیریت تغذیه گوسفندان در فصل گرما در نظر بگیریم!
۱. زمان تغذیه
بهترین زمان برای خوراک‌دهی، اوایل صبح یا بعد از غروب است که هوا خنک‌تر می‌شود.
۲. دفعات تغذیه
به جای یک وعده سنگین، چند وعده کوچک در طول روز بدهید تا دستگاه گوارش کمتر تحت فشار قرار گیرد.
۳. تهویه مناسب آغل
اطمینان حاصل کنید که محل نگهداری گوسفندان تهویه مناسبی داشته باشد و دما بیش از حد بالا نرود.
۴. پیشگیری از مسمومیت‌ها
در تابستان خطر فساد خوراک بالاست. خوراک کهنه و کپک‌زده را دور بریزید.
نمونه برنامه جیره گوسفندان در فصل تابستان (برای هر رأس در روز)
| نوع خوراک | مقدار تقریبی (کیلوگرم) |
|---|---|
| یونجه خشک باکیفیت | ۱ تا ۱.۵ |
| سیلوی ذرت | ۱.۵ تا ۲ |
| جو آسیاب شده | ۰.۵ |
| کنجاله سویا | ۰.۲۵ |
| مکمل ویتامینه-معدنی | طبق دستورالعمل |
| آب تازه و خنک | آزادانه (ad libitum) |
و استفاده از خوراک دام پروماک با توجه به وزن، سن، وضعیت تولیدمثلی و شرایط اقلیمی دام نیز متفاوت است.
نتیجه‌گیری
در فصل گرما، مدیریت صحیح تغذیه گوسفندان نه تنها از کاهش وزن و استرس گرمایی جلوگیری می‌کند، بلکه بهره‌وری دامداری را افزایش می‌دهد. با تهیه یک جیره بالانس شده، تأمین آب کافی، و رعایت اصول بهداشتی می‌توان سلامت گله را حفظ و از ضررهای اقتصادی جلوگیری کرد.
سوالات متداول
۱. بهترین خوراک برای گوسفندان در تابستان چیست؟
در فصل گرما، خوراک‌هایی که انرژی بالا، هضم آسان و مواد مغذی کافی دارند بهترین گزینه هستند. خوراک دام پروماک، یونجه خشک باکیفیت، شبدر، سیلوی ذرت، جو آسیاب شده و کنجاله سویا از جمله مواد غذایی مناسب برای تغذیه تابستانه گوسفندان محسوب می‌شوند.
۲. در فصل تابستان گوسفندان چند بار در روز باید آب مصرف کنند؟
در تابستان، گوسفندان باید دسترسی آزاد به آب خنک و سالم داشته باشند. بسته به دمای محیط و نوع تغذیه، مصرف آب می‌تواند تا ۸ تا ۱۰ لیتر در روز یا بیشتر برسد. آب باید در ساعات خنک روز (صبح زود و عصر) تازه‌سازی شود.
۳. استفاده از مکمل‌های معدنی در تابستان چقدر ضروری است؟
تعریق زیاد در تابستان باعث دفع مقدار قابل توجهی از املاح بدن گوسفندان می‌شود. استفاده از مکمل‌های معدنی حاوی سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم برای جلوگیری از بروز اختلالات متابولیکی بسیار حیاتی است. این مکمل‌ها می‌توانند به صورت بلوک‌های لیسیدنی یا مخلوط در جیره ارائه شوند.
۴. آیا خوراک آماده مخصوص تابستان برای گوسفندان وجود دارد؟
بله، امروزه شرکت‌های معتبر خوراک دام، محصولاتی ویژه برای تغذیه دام در فصول گرم ارائه می‌دهند. برای مثال، خوراک دام پروماک با فرمولاسیون علمی و استفاده از مواد اولیه باکیفیت، جیره‌های مخصوص تولید می‌کند که مناسب فصل گرما نیز هستند و به بهبود اشتها، کاهش استرس گرمایی و افزایش سلامت دام‌ها کمک می‌کند.
۵. چگونه می‌توان از استرس گرمایی گوسفندان جلوگیری کرد؟
برای پیشگیری از استرس گرمایی باید؛ آب کافی و خنک و خوراک باکیفیت و متناسب فصل گرم در اختیار دام قرار دهید. زمان تغذیه را به ساعات خنک روز موکول کنید. تهویه مناسب در آغل و محل نگهداری فراهم کنید و در صورت امکان، سایه‌بان یا خنک‌کننده‌های طبیعی فراهم کنید.
