بیماری‌های ویروسی در دام‌ها از جمله عوامل مهم تهدیدکننده سلامت گله‌ها و اقتصاد دامداری‌ها محسوب می‌شوند. یکی از این بیماری‌های شایع، آبله گوسفندی است که سالانه خسارات زیادی به صنعت دامپروری وارد می‌کند. شناخت دقیق این بیماری، علائم، راه‌های انتقال و روش‌های پیشگیری از آن می‌تواند گامی مهم در کاهش تلفات و ارتقاء بهره‌وری دامداری‌ها باشد. ما در ادامه به روش های پیشگیری و درمان این بیماری میپردازیم.
بیماری آبله گوسفندی چیست؟
آبله گوسفندی یک بیماری ویروسی بسیار واگیردار است که توسط ویروسی به نام Capripoxvirus از خانواده Poxviridae ایجاد میشود. این بیماری به طور خاص گوسفندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما در برخی موارد نادر ممکن است بزها و گوسفندان نیز مبتلا شوند. آبله گوسفندی معمولاً با ایجاد ضایعات پوستی، تب و ضعف عمومی همراه است و در صورت عدم کنترل می‌تواند به مرگ حیوان منجر شود.
عامل بیماری‌زا؛ ویروس Capripoxvirus
ویروس عامل آبله گوسفندی از نوع DNA ویروس‌های دو رشته‌ای است که مقاومت بالایی در محیط دارد. این ویروس می‌تواند هفته‌ها در مواد آلی و محیط‌های مرطوب زنده بماند. در نتیجه ضدعفونی محیط، تجهیزات و بدن دام نقش حیاتی در کنترل این ویروس دارد.
راه‌های انتقال بیماری آبله گوسفندی
این بیماری از راه‌های مختلفی قابل انتقال است:
- تماس مستقیم با دام آلوده
- استفاده از تجهیزات یا آب و غذای مشترک
- گاز گرفتن حشرات ناقل مانند پشه و مگس
- تماس با ترشحات و ضایعات پوستی دام بیمار
رعایت اصول بهداشتی و قرنطینه دام‌های جدید اهمیت بالایی دارد.
علائم بالینی آبله گوسفندی
علائم معمولاً طی ۵ تا ۱۴ روز ظاهر می‌شوند:
- تب بالا
- بی‌اشتهایی
- ترشحات چشم و بینی
- دانه‌های قرمز پوستی که تبدیل به تاول و دلمه می‌شوند
- ورم در ناحیه پستان، کشاله ران، صورت و گوش
- سختی تنفس در موارد شدید
راه های تشخیص بیماری آبله گوسفندی
تشخیص اولیه معمولاً بر اساس علائم ظاهری انجام میشود. روش‌های آزمایشگاهی نیز شامل:
- PCR
- ایمنوفلورسانس
- تست الایزا (ELISA)
درمان و مراقبت‌های حمایتی دام مبتلا به آبله گوسفندی
درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد. اما مراقبت‌های حمایتی شامل:
- استفاده از آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت ثانویه
- تغذیه کامل و باکیفیت با خوراک دام
- مصرف مکمل پروتئینی دامی برای تقویت سیستم ایمنی
- شست‌وشوی زخم‌ها با محلول ضدعفونی‌کننده
روش های پیشگیری و کنترل بیماری آبله گوسفندی
- واکسیناسیون سالانه
- قرنطینه دام جدید به مدت حداقل ۱۴ روز
- ضدعفونی کردن محیط و تجهیزات
- کنترل حشرات ناقل
- استفاده از کنسانتره دام برای تقویت بنیه دامی
همچنین شما میتوانید از کنسانتره ارزان قیمت پروماک برای تقویت و افزایش نرخ تبدیل دام نیز استفاده کنید.
پیامدهای مالی و بهداشتی ناشی از شیوع آبله در گله‌های گوسفند
این بیماری باعث کاهش شدید تولید گوشت، شیر و پشم میشود. همچنین هزینه درمان، واکسیناسیون، تلفات و کاهش نرخ رشد از دیگر خسارات اقتصادی آن است. آبله گوسفندی برای انسان خطرناک نیست، اما شیوع گسترده‌اش می‌تواند تولید دام را به شدت مختل کند.
نمونه‌ای از شیوع آبله گوسفندی در ایران
در سال‌های اخیر، استان‌هایی مانند کرمانشاه، خراسان رضوی و آذربایجان غربی شاهد شیوع گسترده آبله بوده‌اند که نشان‌دهنده اهمیت واکسیناسیون و کنترل نقل و انتقال دام‌هاست. بنابراین پیشنهاد میشود که دامداران محترم نقش واکسیناسیون را برای محافظت از دام خود جدی بگیریند و به بهداشت دام و محیط آن اهمیت دهند.
نقش تغذیه در پیشگیری از ابتلا به بیماری آبله گوسفندی
سیستم ایمنی دام نقش کلیدی در مقابله با بیماری دارد. استفاده از خوراک دام باکیفیت، همراه با مکمل پروتئینی دام و کنسانتره دام، توان دفاعی بدن دام را بالا برده و شانس ابتلا را کاهش می‌دهد.
واکسیناسیون؛ مؤثرترین روش پیشگیری از ابتلا دام به بیماری آبله گوسفندی
واکسیناسیون با واکسن زنده تضعیف‌شده (Capripox) در گوسفندان از سن ۳ تا ۶ ماهگی توصیه میشود. این واکسن‌ها ایمنی طولانی‌مدت ایجاد کرده و باید هر سال تمدید شوند.
مقایسه هزینه پیشگیری و خسارات بیماری آبله گوسفندی
هزینه‌های مربوط به واکسن، خوراک تقویتی و مکمل بسیار کمتر از خسارات ناشی از شیوع بیماری است. پیشگیری هوشمندانه‌ترین سرمایه‌گذاری در دامداری است.
توصیه‌های طلایی به دامداران در مورد ابله گوسفندی
برای پیشگیری از بیماری آبله گوسفندی:
- از خوراک‌های باکیفیت خوراک دام و کنسانتره دام استفاده کنید
- برنامه واکسیناسیون منظمی داشته باشید
- به توصیه‌های دامپزشک توجه کنید
- بهداشت محیط را جدی بگیرید
نقش پروماک در سلامت دام
پروماک با ارائه محصولات تخصصی مانند مکمل پروتئینی دامی، کنسانتره دام و خوراک دام ارزان از کود مرغی فرآوری شده، کمک می‌کند تا دام‌ها در برابر بیماری‌هایی مانند آبله گوسفندی مقاوم‌تر شوند.
اگر تمایل دارید که بدانید کود مرغی چیست؟ و چه فوایدی دارد، کافیست کلیک کنید.
پرسش‌های متداول
آیا آبله گوسفندی به انسان منتقل میشود؟
خیر، این بیماری مخصوص گوسفندان است و برای انسان خطری ندارد.
آیا واکسن آبله برای همه دام‌ها لازم است؟
بله، واکسیناسیون منظم برای همه دام‌ها الزامی است.
آیا دام بیمار درمان میشود؟
درمان قطعی ندارد اما مراقبت‌های حمایتی نقش مهمی در بهبودی دارند.
چطور از شیوع بیماری جلوگیری کنیم؟
با قرنطینه دام جدید، تغذیه مناسب، واکسیناسیون و ضدعفونی محیط.
